Ćwiczenia usprawniające narządy mowy oraz wspomagające prawidłowy rozwój mowy
Zabawy i ćwiczenia wzmacniające pracę warg i policzków:
- Minki – naśladowanie min: wesołej – wargi złączone, rozciągnięte od ucha do ucha, uśmiech szeroki, smutnej – podkówka z warg, obrażonej – wargi nadęte, zdenerwowanej – wargi wąskie,
- Całuski – przesyłanie całusków, wargi wysunięte do przodu, cmokanie,
- Rybka – wysuwanie warg do przodu i rozszerzanie na końcu jak u ryb,
- Ziewający hipopotam – maksymalne oddalenie od siebie wargi górnej i dolnej (jak przy wymowie „a”),
- Uśmiechnięta żabka – oddalanie kącików ust,
- Zły pies – naśladowanie złego psa, unoszenie górnej wargi, wyszczerzanie zębów, warczenie psa,
- Przywoływanie pieska – cmokanie, gwizdanie;
- Usypianie zwierzątek – wymowa wydłużonego „aaa, aaa, aaa” przy otwartych ustach,
- Gorąca zupa – dmuchanie na złożone w kształcie talerza ręce,
- Echo – głośne i wyraźne, a nawet przesadne, wypowiadanie po osobie dorosłej samogłosek: A, E, O, U, I, Y.
- Kotki – dziecko robi pyszczek (wargi do przodu) i przesuwa nim w prawą i w lewą stronę. Kotek ma wąsy i nimi porusza (między wargami dziecko trzyma słomkę). Kot ziewa, oblizuje się itp.
- Masaż warg – nagryzanie zębami wargi dolnej, potem górnej,
- Baloniki – nabranie powietrza i zatrzymanie go w wydętych policzkach, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego, balon pękł – dziecko palcami delikatnie uderza w policzki,
- Zajęczy pyszczek – wciąganie policzków do jamy ustnej,
- Motorek – parskanie wargami, naśladowanie odgłosu motoru, traktora,
- Wzywanie pomocy – wyraźne wymawianie samogłosek w parach: „e-o” – naśladowanie karetki pogotowia, „i-u” – naśladowanie policji, „e-u” – naśladowanie straży pożarnej,
- parskanie, prychanie,
- poruszanie policzkami, jak żaba,
- masaż policzków okrężnymi ruchami dłoni.
Ćwiczenia języka:
- mlaskanie – głośne, przesadne,
- kląskanie szerokim i wąskim językiem,
- wypychanie językiem policzków
- układanie języka w „koci grzbiet” (zapieramy przód języka o dolne zęby i podnosimy środkową część ku górze)
- wsuwanie języka pod górną i dolną wargę przy zamkniętych ustach
- przesuwanie języka na boki w jamie ustnej
- mycie zębów językiem
- „liczenie” ząbków językiem – przy maksymalnie otwartej buzi czubkiem języka dotykamy kolejno każdego ząbka na górze i na dole; jeśli to ćwiczenie sprawia trudność, dotykamy np. tylko raz z lewej strony, na środku i raz z prawej lub tylko przesuwamy językiem po górnych i dolnych ząbkach,
- „malujemy sufit” – przesuwanie językiem po podniebieniu, udając pędzel malarski,
- „wbijamy gwoździe” – czubkiem języka uderzamy o podniebienie
- wielokrotnie powtarzamy głoskę „l”, śpiewamy „la, la, la, lo, lo, lo, lu, lu, lu”
Ćwiczenia oddechowe – utrwalanie nawyku oddychania przez nos, wydłużanie fazy wydechowej, nauka różnicowania faz oddechowych (wdech, wydech).
- wykonywanie wdechu i wydechu nosem o jednakowym czasie trwania – zabawy typu misie śpią, wąchanie kwiatów, aromatycznych potraw, buteleczek po perfumach itp.
- wciąganie powietrza przez jedną dziurkę, wydychanie drugą,
- dmuchanie nosem na lekkie przedmioty,
- przedmuchiwanie piłeczek lub kulek z papieru z jednego końca stołu na drugi (dmuchanie ustami),
- nabieranie powietrza nosem i zdmuchiwanie lekkich przedmiotów – piórka, bibułki, płatki kwiatów,
- zabawy w studzenie – dmuchanie na gorącą herbatę lub zupę, na poparzony palec; chuchanie np. na zmarznięte ręce,
- naśladowanie wiatru przy jednoczesnym wymawianiu głosek „sss”, „śśś”, „szszsz”, „fff”;
- zabawy ze słomką – wciąganie i nakładanie wyciętych elementów na schemat – kropki na biedronkę lub muchomora, rybki do morza, płatki na kwiatek, kropelki deszczu pod chmurkę, jabłka na drzewo, zakupy do koszyka, meble do pokoju itp.
- dmuchanie na lekkie przedmioty w celu wprawienia ich w ruch (bezpośrednio lub poprzez słomkę) – piórka, paski papieru, małe piłeczki, płatki kwiatów, chrupki – rozdmuchiwanie po dużej powierzchni lub w pojemnikach,
- dmuchanie na płomień świecy (np. tak, żeby nie zgasł lub odwrotnie – regulujemy siłę wydechu) lub na wiatraczki,
- dmuchanie w gwizdki różnego typu,
- rozdmuchiwanie płynów – toczenie kropelki wody po stole lub dmuchanie przez słomkę na plamy wodnistej farby – tzw. dmuchane obrazki (uczniowie naszej placówki tworzyli takie prace w ramach konkursu logopedycznego).
- dmuchanie przez słomkę do szklanki z wodą (zabawa w „gotowanie wody”);
- dmuchanie na lekkie przedmioty zawieszone na nitkach, wstążeczkach różnej długości w celu utrzymania tych przedmiotów jak najwyżej i/lub jak najdłużej w powietrzu;
- dmuchanie na lekkie przedmioty podrzucane do góry – piórka, baloniki
- dmuchanie na przedmioty umieszczone w misce z wodą – papierowe łódki, plastikowe zabawki,
- puszczanie baniek mydlanych;
- nadmuchiwanie balonów, dmuchanych zabawek;
- dmuchanie w „dmuchajkę”, aby utrzymać w powietrzu styropianową piłeczkę;
- zabawy typu wbijanie goli, przeprowadzanie przez tor lub labirynt z klocków różnych przedmiotów – piłek, styropianu, chrupek, parkowanie samochodzików;
- zabawy polegające na chuchaniu – np. na zmarznięte dłonie, szybę, lusterko.
Ćwiczenia podniebienia miękkiego:
- picie gęstego soku, jogurtu przez słomkę,
- zasysanie i przenoszenie słomką obrazków lub cienkiej chusteczki papierowej
- „wypij do dna” na czas
- trzymanie łyżeczki wargami na czas
- powtarzanie k, g (np. śpiewanie głosek na melodię „Wlazł kotek na płotek”)
